Typowe anomalia rozwojowe u dzieci – kiedy się nie martwić, a kiedy warto działać?

Rozwój dziecka to proces dynamiczny i indywidualny, w którym każde dziecko przechodzi przez kolejne etapy we własnym tempie. Rodzice często zastanawiają się, czy ich maluch rozwija się prawidłowo, czy może występują pewne nieprawidłowości wymagające uwagi. Warto pamiętać, że wiele drobnych „anomalii” jest zupełnie naturalnym etapem rozwoju i z czasem samoistnie się koryguje. Z drugiej strony, wczesne wykrycie pewnych trudności pozwala na skuteczną interwencję i wsparcie dziecka w harmonijnym rozwoju.

Poniżej przedstawiamy najczęstsze anomalia rozwojowe, które mogą pojawić się na różnych etapach dzieciństwa – od niemowlęcia po wiek szkolny.

Anomalie motoryczne – gdy ciało rozwija się w różnym tempie

Asymetria ciała u niemowląt (4-12 miesięcy)
Niektóre niemowlęta preferują obracanie głowy tylko w jedną stronę, asymetrycznie sięgają po zabawki lub częściej obracają się na jeden bok. Może to wynikać z napięć mięśniowych, preferencji sensorycznych lub ułożenia w łonie matki. W większości przypadków wyrównuje się to naturalnie, ale jeśli asymetria jest bardzo wyraźna lub nie ustępuje po 6. miesiącu życia, warto skonsultować się ze specjalistą, aby wykluczyć nieprawidłowe napięcie mięśniowe.

Opóźnione raczkowanie (7-12 miesięcy)
Niektóre dzieci pomijają etap raczkowania i od razu zaczynają chodzić. Brak raczkowania może oznaczać słabszą stabilizację tułowia, co wpływa na rozwój równowagi i koordynacji. Raczkowanie jest ważnym etapem, ponieważ wpływa na synchronizację półkul mózgowych i rozwój koordynacji. Jeśli dziecko pomija ten etap, warto zachęcać je do aktywności czworaczej poprzez zabawy na podłodze, czołganie się czy pełzanie, które mogą pomóc w rozwijaniu odpowiednich połączeń nerwowych.

Koślawe kolana u dzieci w wieku 3-6 lat
W tym wieku naturalne jest, że kolana ustawiają się w lekko koślawą pozycję. Jest to wynik intensywnego wzrostu i stopniowej adaptacji układu kostnego. W większości przypadków kolana same się prostują do około 7. roku życia. Jeśli jednak koślawość jest bardzo wyraźna, dziecko często się przewraca, skarży na ból nóg lub jedno kolano jest bardziej koślawe niż drugie, warto skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą.

Słaba koordynacja i trudności z kontrolą ruchów (4-8 lat)
Dziecko ma trudności z utrzymaniem równowagi, często potyka się, ma problemy z łapaniem piłki lub przeskakiwaniem przeszkód. Przyczyną może być opóźniony rozwój układu nerwowego, słabe napięcie mięśniowe lub niewystarczająca ilość ruchu w kluczowych etapach rozwoju. W niektórych przypadkach może to wynikać z obniżonego napięcia mięśniowego (hipotonia), które może wymagać dodatkowej stymulacji ruchowej. Regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza ćwiczenia na boso, równoważne i gimnastyczne, mogą skutecznie wspierać rozwój koordynacji.

Anomalie sensoryczne – jak dziecko odbiera świat?

Nadwrażliwość na bodźce sensoryczne (2-6 lat)
Niektóre dzieci nie lubią chodzić boso, unikają dotykania różnych faktur, nie znoszą metek w ubraniach. Może to oznaczać nadwrażliwość sensoryczną, która często towarzyszy dzieciom o wyższym poziomie pobudzenia układu nerwowego. Wsparcie sensoryczne w postaci różnorodnych doświadczeń (np. chodzenie po macie z różnymi strukturami, ćwiczenia w podporach, balansowanie na jednej nodze) może pomóc w regulacji odbioru bodźców.

Obniżona wrażliwość na bodźce – dziecko „nie czuje” swojego ciała (4-8 lat)
Dziecko nie zdaje sobie sprawy z własnej siły – uderza za mocno, ma problemy z wyczuciem przestrzeni i własnego ciała. Wynika to często ze słabej propriocepcji, czyli zdolności do odczuwania pozycji ciała w przestrzeni. Aktywności rozwijające świadomość ciała, jak ćwiczenia na boso, wspinanie się czy przewroty, mogą pomóc dziecku lepiej kontrolować ruchy.

Anomalie poznawcze i społeczne – rozwój mózgu i interakcji

Opóźniona zdolność koncentracji (3-7 lat)
Dziecko szybko się rozprasza, trudno mu skupić uwagę na jednej aktywności. Wiek przedszkolny to naturalny czas intensywnego rozwoju mózgu – niektóre dzieci potrzebują więcej czasu na rozwinięcie zdolności skupienia. Ruch pomaga w regulacji układu nerwowego – ćwiczenia gimnastyczne, zajęcia rytmiczne czy nawet zabawy z równowagą wspierają rozwój koncentracji.

Trudności w nawiązywaniu relacji rówieśniczych (4-10 lat)
Niektóre dzieci niechętnie bawią się z innymi, wolą samodzielnie organizować swoje aktywności lub unikają interakcji społecznych. Może to wynikać z różnych czynników – od cech temperamentu, po trudności w odczytywaniu sygnałów społecznych. W takich sytuacjach warto wspierać dziecko w budowaniu pewności siebie i samoświadomości. Pomocne mogą być zajęcia ruchowe w grupie, które uczą współpracy, przełamywania barier i radzenia sobie w nowych sytuacjach. Dzieci podczas ćwiczeń rozwijają poczucie własnej wartości, uczą się zauważać swoje postępy i radzić sobie z wyzwaniami.

Jak ruch i gimnastyka mogą pomóc?

Ruch to fundamentalne narzędzie wspierające rozwój dziecka. Regularne ćwiczenia pomagają wyrównywać różnice w rozwoju motorycznym, regulować układ nerwowy oraz budować pewność siebie i umiejętności społeczne.

W My First Gym dbamy o to, by każde dziecko, niezależnie od etapu rozwoju, miało przestrzeń do ruchu i zabawy dostosowanej do jego potrzeb.

Obserwujesz u swojego dziecka jedną z tych trudności? Sprawdź, jak gimnastyka może pomóc – zapisz się na bezpłatne zajęcia próbne i zobacz, jak ruch wspiera rozwój Twojego dziecka!

‍